Ik neem u mee terug in de tijd. Terug naar de tijd waarin de werkgeverslasten op arbeidskrachten nog realistisch waren. Terug naar de tijd waarin het woord zzp’er nog niet bestond. In die tijd was je of werknemer of ondernemer. Doordat de werkgeverslasten hoger en hoger werden, werd het in dienst nemen van arbeidskrachten te duur voor werkgevers. Zeker in vergelijking met hetzelfde werk laten doen door een ingehuurde ondernemer. Voor hem/haar hoeven namelijk geen werkgeverslasten te worden afgedragen.
Het verschil in de kosten van een ingehuurde ondernemer en een werknemer heeft ertoe geleid dat veel werknemers van hun baas te horen kregen: “ik wil eigenlijk niet van je af, maar je wordt te duur. Ik ga je dus ontslaan. Maar je kunt wel voor me blijven werken. Ik ga je namelijk inhuren als zzp’er. En o ja, als jij het niet doet, huur ik gewoon iemand anders in. Aanbod genoeg.”
Daar zit je dan, als werknemer. Niet in de financiële positie om geen inkomen te hebben. Veel werknemers hadden dan ook geen keus om hun dienstverband te (laten) eindigen en zzp’er te worden. In veel gevallen zich totaal niet bewust van de gevolgen daarvan. En als ze de gevolgen wel kenden waren het met name de positieve gevolgen: fiscaal wordt een zzp’er namelijk gezien als een ondernemer en heeft dus recht op de ondernemersfaciliteiten zoals de zelfstandigenaftrek en de MKB-winstvrijstelling. Deze faciliteiten maken dat de zzp’ers vaak aanzienlijk meer zijn gaan verdienen dan toen ze nog hetzelfde werk in dienstverband verrichtten. Van de nadelige gevolgen was/is niet iedere zzp’er op de hoogte. Pensioenopbouw, verzekering voor ziekte, wat te doen bij werkeloosheid? Zo maar wat vragen waar de gemiddelde zzp’er geen antwoord op heeft, terwijl het zeer essentiële vragen zijn.
Feitelijk kunnen we dus stellen dat de overheid naast de werknemer en ondernemer een nieuwe categorie van ‘arbeidsverrichters’ in het leven heeft geroepen. Een hele kwetsbare categorie. Het zijn namelijk feitelijk ondernemers die denken als werknemers en in veel gevallen ook denken dat ze terug kunnen vallen op de zekerheden die ze als werknemer hadden. Helaas is de praktijk anders met alle gevolgen van dien. Ik ken genoeg gevallen waarin een zzp’er door ziekte en/of verlies aan inkomsten in de problemen is geraakt.
Hoe gaat de Belastingdienst om met zzp’ers?
Voor de Belastingdienst maakt het heel veel uit of iemand ondernemer, zzp’er of werknemer is. Zoals hiervoor namelijk al aangehaald zijn over de vergoeding die een werknemer ontvangt namelijk werkgeverslasten verschuldigd. Deze werkgeverslasten moeten worden afgedragen door de opdrachtgever/werkgever. Zij willen dus graag zekerheid dat zij deze niet hoeven af te dragen. Deze zekerheid kunnen zij krijgen door hun opdrachtnemer te verzoeken een zogenaamde VAR-verklaring aan te vragen. Bij afgifte van een dergelijke verklaring heeft zowel de opdrachtgever als opdrachtnemer zekerheid over hun arbeidsverhouding. Als uit de VAR-verklaring volgt dat sprake is van zzp-schap dan is de opdrachtgever gevrijwaard van inhouding en afdracht van werkgeverslasten. En daar is het de opdrachtgever met name om te doen.
Al snel na de invoering van de VAR werd duidelijk dat deze fraudegevoelig en manipulatief was. Binnen no time waren op internet namelijk de antwoorden te vinden die moesten worden ingevuld om de gewenste VAR-verklaring te verkrijgen. Zodoende is de situatie ontstaan dat er – in ieder geval in de ogen van Den Haag – te veel zzp’ers met een VAR zijn die feitelijk geen zzp’er zijn. Met een modewoord worden deze personen schijnzelfstandigen genoemd. Hier wil Den Haag van af. Ze denken hier nu de oplossing voor gevonden te hebben: de wet deregulering beoordeling arbeidsrelaties (dba).
Wet deregulering beoordeling arbeidsrelaties
Vanaf 1 mei 2016 kan er geen VAR meer worden aangevraagd. Vanaf die datum wordt aan de hand van de overeenkomst tussen opdrachtgever en opdrachtnemer door de Belastingdienst beoordeeld of sprake is van zzp-schap of niet. Anders dan nu wordt de opdrachtgever dus ook partij en verantwoordelijk voor de juistheid van de inhoud van de overeenkomst. Willen zij het risico op afdracht van werkgeverslasten voorkomen dan zullen zij dus met iedere ingehuurde zzp’er een overeenkomst moeten sluiten en moeten zorgen dat conform deze overeenkomst wordt gehandeld. Dit is een aanzienlijk andere situatie dan nu: nu vragen ze een VAR-verklaring op, stoppen deze in hun dossier en weg aansprakelijkheid. Het is dus de grote vraag hoe opdrachtgevers met de dba omgaan. Ik kan me zo voorstellen dat opdrachtgevers nu wel twee keer na denken voordat ze een zzp’er in gaan huren. Het gevolg hiervan is dat veel zzp’ers zonder werk komen te zitten en zijn de meeste daarvoor verzekerd? Nee. Zo wordt je als werknemers eerst gedwongen zzp’er te worden en vervolgens wordt er een wet gemaakt die als gevolg heeft dat opdrachtgevend Nederland je niet meer nodig heeft. Bedankt Den Haag. Gelukkig zal in veel gevallen een modelovereenkomst uitkomst bieden. Voor vragen daarover: neem contact met ons op! Wij helpen u graag om de dba voor u geen vloek te laten zijn!
